Kemoterapi yan etkileri zararları

Kemoterapi yan etkileri zararları yapılan tedavi ve dozaja bağlı olarak kişiden kişiye vücudun vereceği tepkiler değişmektedir. Kanser hücrelerinin yok edilmesi ve sağlıklı hücrelerin daha hızlı bir şekilde bölünmesi için kullanılan kemoterapi bir kanser tedavisidir. Bu tedavi sonrasında kaçınılmaz bir şekilde sağlıklı ve hızlı büyüyen hücreler zarar görebilir. Bir çok farklı kemoterapi ilacı ve bir çok farklı yan etki potansiyeli söz konusudur.

Kemoterapi yan etkileri kişiden kişiye ve tedaviden tedaviye değişir.Kanser hastalarında ağız yaralarının yok olması ve kemoterapi ilaçları hızla büyüyen kanser hücrelerini öldürmek için kullanılan güçlü ve aynı zamanda yan etkileri ömür boyunca hissedilen bir yöntemdir. Yani etkileri oluşmasında rol oynayan faktörler arasında öncelikle diğer sağlık sorunları yaş ve yaşam biçimleri vardır. Her ne kadar tedavi bitiminde son bulsa da bazı vakalarda devam edebilir. Kemoterapi ilaçları sindirim sistemi saç kökleri kemik iliği ve üreme sistemini hücrelerini etkiler. Ancak vücudun herhangi bir bölümündeki hücrelerde hasar görmüş olabilir. Kemoterapinin dolaşım ve bağışıklık sistemlerini etkilerini rutin olarak kan sayımını izleyerek tespit edilmesi kemoterapinin çok önemli bir parçasıdır.

 

Kemoterapi yan etkileri zararları genellikle ilaçlar kan üretilen hücrelerin bulunduğu kemik iliğine zarar verebilir. Bu da bazı sorunlara neden olabilir. Kırmızı kan hücreleri oksijeni dokulara taşır kemoterapi anemi yeniden olarak kişinin kendisini yorgun hissetmesine neden olabilir.

Kemoterapi Yan Etkileri

Tipik anemi belirtileri ise şunlardır. Baş dönmesi düşünme de zorluk yaşama, soğukluk hissi de üşüme. Genel olarak halsizlik ve yorgunluk beyaz kan hücreleri bağışıklık sistemini önemli bir rol oynamaktadır. Enfeksiyon ile mücadele ve hastalıkları önleme de yardımcı olurlar.Düşük akyuvar sayısı enfeksiyon ve hastalık riskini yükseltir. Kemoterapi ile zayıf bir bağışıklık sistemine sahip olan insanlar için gürüz bakteri ve diğer mikroplar yok açabilirler. Hastalıkları önlemek için dikkat etmek gerekir. Bu nedenle bu hastalara ekstra hijyenik bir ortam yaratılması gerekir. Trombosit adı verilen hücreler ulaşmasına yardımcı olur. Trombositopent adı verilen bir düşük Trombosit sayısı çürük ve kolayca kanama olasılığı anlamına gelir. Kemoterapi trombosit seviyesinin azalmasına neden olarak bunun kanaması yada normalden daha fazla dışkılama, ishal gibi yan etkiler yaratabilir.

Kemoterapi Yan Etkileri Kalp

Bazı kemoterapi ilaçları kardiyomiyopatinin ortaya çıkmasına neden olarak kalp kaslarını zayıflamasına yada kalp ritim bozuklarının oluşmasına neden olabilir.Bu da kalbi kan alma yeteneğini de etkileyebilir. Bazı kemoterapi ilaçları ise kalp krizi riskini de arttırabilir. Kemoterapinin sinir ve kas sistemlerine yan etkileri ise duygu düşünce kılıfları ve koordinasyonu merkezi sinir sistemi kontrol eder kemoterapi ilaçları hafıza sorunlarına yada konsantre düşünememe sorununa neden olabilir. Bu belirttiği kemoterapi beyindedir. Bu hafif ikognitif bozukluk tedavi sonunda gidebilir yada bir süre daha devam edebilir. Ağır vakalarda anksiyete ve stres gibi yani etkiler de görülebilir. Bazı kemoterapi ilaçları ellerde ve ayaklarda ağrı halsizlik uyuşma yada karıncalanmaya neden olabilir.  Kaslarda yorgunluk ve zayıflık hissi olabilir refleksleri azalabilir ve küçük kas problemlerine dönüşebilir. Yaşanan bu denge sorunları normal değildir.

Kemoterapinin sindirim sistemine yan etkileri

Kemoterapinin en yaygın yan etkileri sindirim sisteminde görülmektedir. Ağızda yaralar ağız kuruluğu çiğneme ve yutma da zorluk bu yan etkiler arasındadır. Yaralar dil, dudak bir diş etleri bir de boğaz da oluşabilir. Ağızda yaralar, kanama, ben enfeksiyonu gibi durumlara neden olabilir. Bir çok hastada ağız ve diş eti üzerinde sarı veya beyaz lekeler de görülebilir ve tat şikayetleri görülür. Gıdalardan alışılmadık veya hoş olmayan tatlar aldıklarını söylemektedirler. Bu güçlü kemoterapi ilaçları gastrointestinal sistem boyunca hücrelere zarar verebilir. Bulantı arasında iken kusma nöbetleri de görülebilir. Yumuşak dışkı ya da ishal diğer sindirim sistemi sorunları arasındadır. Bazı insanlarda aksine sert dışkı ve kabızlık gibi sorunlar da görülebilir. Bu sorunlar basınç şişkinlik ve gaz eşlik edebilir. Rahatsızlıktan kurtulmak için gün boyunca su içmek gerekmektedir.Ayrıca kemoterapi görenler ne yemeli başlıklı makalemizde detaylıca belirtilmiştir.

Kemoterapinin saç cilt ve tırnaklara yani etkileri.

Kemoterapi ilaçları saç köklerine etkileyen ve saç dökülmesine neden olan bir tedavi yöntemidir. Saç dökülmesi tedaviye başladık daha sonra birkaç hafta içinde görülür. Saç dökülmesine karşı yanı sıra vücuttaki diğer tüylerin dökülmesine de eşlik eder. Bu durum rahatsızlık verse de geçici bir durumdur. Tekrar saçların çıkması tedavi bitikten bir kaç hafta sonra başlar. Bazı hastalar kurulu kaşıntı kızarıklık gibi küçük deri tarihlerinden rahatsız olabilirler. Güneş ışınlarına maruz kalmak bu yan etkilerin daha kötüye gitmesine neden olabilir. Tahriş olmuş cildi yatıştırmak için merhemler tavsiye edilir. Ayak tırnaklarına kahverengi yada sarı bir renk alarak daha kırılgan hale gelirler. Tırnak büyümesi ya başlayabilir ve çok basit bir şekilde de kırılabilir.

 

Kemoterapinin cinselliğe yan etkileri :

Prostat kanserinde etkileyici bir faktördür.Kemoterapi ilaçlarının hormonlar üzerinde de etkisi olabilir. Kadınlarda sıcak basmaları düzensiz adet dönemleri ya da ani menopoz evreleri gibi değişiklikler görülebilir. Üreme sistemi geçici yada kalıcı olarak verimsiz hale gelebilir. Kadınlar kemoterapi tedavisinde vajinal kuruluk yada ağrılı gibi durumlarla ile karşılaşabilirler. Vajinal enfeksiyonları yakalama şansı artar, hamilelik sırasında verilen kemoterapi ilaçları doğum kusurlarına neden olabilir. Erkeklerde ise bazı kemoterapi ilaçları spermlere zarar verebilir sayısını düşürebilir. Geçici veya kalıcı kısırlık yaratabilir. Kemoterapinin böbrek ve mesane yan etkileri ise kemoterapi ilaçlarının kullanıldığı süreçte böbrek ve mesane hücreleri tahriş olabilir ve zarar görülebilir. Böbrekteki belirtiler ise nadir idrara çıkma el ve ayaklarda şişme, baş ağrısı gibi belirtiler görülebilinir. İdrar kesesi tahriş belirtileri arasında idrara çıkarken yanma gibi belirtiler vardır.

Kemoterapinin iskelet sistemine yan etkileri:

Çoğu insanda ve kadınlarda, kemik tedavi sürecinde etkilenebilinir. Bazı kemoterapi ilaçları kalsiyum düzeylerini etkiler. Kemik zayıflamasına neden olabilir. Meme kanseri için tedavi altına alınmış kadınlar osteoporoz ve kemik kırığı riski altındadır. kimyasal tedavi ilaçları östrojen seviyelerinde düşüşe neden olur ve bu risk bundan kaynaklanmaktadır. Osteoporoz kemiklerde kolay kırılma ve çatlama riskini artırır. En yaygın olarak etkilenen bölgeler omurga ve leğen kemiği el ve kalça kemiğidir. Kanserle yaşayan ve kemoterapi gören insanlar korkulu stresli yada kendi görünümü ve sağlığı hakkında endişeli hissedebilir. Bazı insanlar depresyona girerken bazı insanlar için tedavi masrafları en az hastalık kadar etkileyici bir sebep olabilir. Bu nedenle kanser hastasına moral olacak aktiviteler önerilir. Yüksek moral kanser hastalarında oldukça faydalıdır. Kemoterapi gören kanser hastalarında depresyon duyguları devam edebilir ve bu durumda danışmanlık yararlı olacaktır.

 

Kemoterapi yan etkileri ne zaman başlar ?

 

İki türlü yan etkisi vardır. Erken yan etkileri adı verilen yan etki türü kemoterapi ilacının vücuda verilmesinden itibaren 24 saat ile altı hafta arasında görülür. Geç etkiler adı verilen yan etkileri ise orta vadede ilaç tedavisi sonlandırıldıktan sonra ortaya çıkar.

 

Kemoterapi yan etkileri ne kadar sürer ?

 

Erken yan etkiler ilaç tedavisinin sonlandırılmasıyla birlikte kaybolur. Geç yan etkiler ise ilaç tedavisinden çok sonraları bile ortaya çıkabilmektedir. Gerekli önlemler alınırsa geç yan etkiler giderilebilinir.

 

 

Kemoterapi yan etkileri zararları